Με πρωτοβουλία της Δημοτικής Κοινότητας Γουμένισσας, την Κυριακή 12 Αυγούστου 2012 και ώρα 10:30π.μ. στο Κέντρο Πολιτισμού Γουμένισσας, έγινε συνάντηση με τους Γουμενισσιώτες επιστήμονες μηχανικούς, εκπροσώπους συλλόγων-φορέων της πόλης και κατοίκων με θέμα:
«Αξιοποίηση του στρατοπέδου Μακεδονομάχου Καπετάν Γκόνου Δογιάμα», το οποίο περιήλθε στο Δήμο Παιονίας μετά από ενέργειες της Δημοτικής Κοινότητας Γουμένισσας. Αρκετοί ήταν αυτοί που τοποθετήθηκαν με σημαντικότερη την τοποθέτηση του Δασάρχη Γουμένισσας κου Βούρτσα όσον αφορά την αξιοποίηση της έκτασης του πρώην στρατοπέδου Καπετάν Γκόνου Δογιάμα ο οποίος μίλησε για πάρκο πολιτισμού, αναψυχής και άθλησης συνδέοντας το με ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της πόλης το υγρό. Όλοι οι Γουμενισσιώτες επιστήμονες δήλωσαν πως είναι στη διάθεση της Δημοτικής Κοινότητας εθελοντικά να προσφέρουν στη γενέτειρά τους.
Όταν έχουμε προτεραιότητα τις συνολικές συνθήκες της ποιότητας ζωής και των διανθρώπινων σχέσεων, το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό από όταν έχει προτεραιότητα μια ορισμένη πλευρά των χρήσεων.
Μπορεί να ικανοποιούνται ορισμένες πλευρές, υπάρχει όμως ο κίνδυνος σε ένα βαθμό να σχεδιαστεί ένας τόπος που δε θα ανταποκρίνεται στη συνολικότητα ενός τόπου ζωής.
Αυτό συμβαίνει όταν σχεδιάζεται ένας δρόμος που παίρνει υπόψη του μόνο την κίνηση από τα αυτοκίνητα, όταν σχεδιάζεται ένα υδραυλικό έργο που στηρίζεται μόνο στις παροχές νερού, όταν σχεδιάζεται ένας κόμβος ως επίλυση μιας μόνο διασταύρωσης κ.λ.π., όταν δηλαδή λείπει η αντίληψη ότι η επίλυση είναι σύνθεση τρόπου ζωής. Γι’ αυτό χρειάζεται ο προσανατολισμός στον πολιτισμό.
Από την άλλη μεριά οι μελέτες που αναφέρονται στη συνολικότητα είναι σχετικά λιγότερες και αυτοί που τις σχεδιάζουν δε βρίσκονται συνήθως εκεί που παίρνονται οι αποφάσεις.
Είναι φανερό ότι δυσκολότερη είναι η μελέτη, η σύνθεση που ζητά τη συνολικότητα. Τα προβλήματα είναι σχετικά απλούστερα έως πολύ απλούστερα, όταν αντιμετωπίζεται μόνο η ειδική λειτουργία, η διαχείριση και η οργάνωση και όταν δεν συζητώνται όλες οι παράμετροι που μετατρέπουν μια περιοχή σε τόπο ανθρώπινης ζωής. Η διαμόρφωση πολιτισμού είναι το κρίσιμο ζήτημα….»
Ξεκινώντας την συζήτηση το πρώτο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι που θα κατατάξουμε τον χώρο του πρώην στρατοπέδου Γουμένισσας.
Γενικά οι δημόσιοι υπαίθριοι χώροι διακρίνονται ανάλογα με τον ρόλο που διαδραματίζουν στην πόλη, και ανάλογα με τα στοιχεία τα οποία κυριαρχούν στην οργάνωση τους και στη λειτουργία τους σε δύο μεγάλες κατηγορίες αστικών υπαίθριων χώρων:
Αυτοί που ορίζονται ως επί το πλείστον από τεχνητά κατασκευασμένα στοιχεία με «σκληρή» υφή και συνιστούν τμήματα του ιστού της πόλης. Χαρακτηριστικές ενότητες υπαίθριων χώρων αυτής της κατηγορίας αποτελούν οι δρόμοι, τα πλατώματα και οι πλατείες.
Όσοι συνιστούν τμήματα του φυσικού περιβάλλοντος μέσα στην πόλη και ορίζονται ως επί το πλείστον από στοιχεία της φύσης (φυσικό έδαφος, βλάστηση, νερό) είτε στη φυσική τους κατάσταση είτε διαμορφωμένοι από τον άνθρωπο. Χαρακτηριστικοί χώροι αυτής της κατηγορίας αποτελούν φυσικές ενότητες, που παραμένουν στον ιστό της πόλης και στα όρια του, όπως ρεματιές, υγρότοποι, δάση, πάρκα. Το περιβάλλον της πόλης και ο ρόλος των υπαίθριων χώρων Οι δημόσιοι υπαίθριοι χώροι της πόλης επιτρέπουν την παρουσία και – ως ένα βαθμό – τη λειτουργία της φύσης στο δομημένο περιβάλλον και είναι χώροι ανοικτοί προς τα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος (τον ήλιο, τον αέρα, το νερό, το πράσινο). Έτσι έχουν ρυθμιστικό ρόλο όσον αφορά το μικροκλίμα και την ποιότητα του περιβάλλοντος στην πόλη και δίνουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους που ζουν και κινούνται στον αστικό χώρο να έρχονται σε άμεση επαφή με τα στοιχεία της φύσης.
Επί πλέον όμως είναι δημόσιοι αστικοί χώροι που φέρουν μεγάλο μέρος της κοινωνικής ζωής στην πόλη και με αυτή την έννοια κοινωνικοί χώροι. Σαν χώροι κίνησης – στάσης των ανθρώπων παίζουν συνδετικό ρόλο μέσα στο πλέγμα των δραστηριοτήτων, των κτιρίων, των σημείων και των ροών του δομημένου περιβάλλοντος.
Στους τόπους αυτούς συνευρίσκονται οι πολίτες και λαμβάνουν χώρα δραστηριότητες πολιτισμικές, αναψυχής, εμπορικές.
Το φυσικό τοπίο που εμπεριέχεται στον αστικό χώρο ή γειτνιάζει με αυτόν διαμορφώνεται μέσω της αλληλεπίδρασης των φυσικών στοιχείων και πόρων με την ανθρώπινη δραστηριότητα . Η σχέση αυτή φυσικών στοιχείων με την ανθρώπινη δραστηριότητα αποτελεί πηγή προβλημάτων για το ίδιο το φυσικό τοπίο.
Τα φυσικά τοπία που αναφέρονται στον αστικό χώρο έχουν ανάγκη ειδικής προστασίας και αποκατάστασης .
Η ειδική μελέτη προστασίας πρέπει να περιλαμβάνει:
Απογραφή περιβάλλοντος: συλλογή δεδομένων για το φυσικό περιβάλλον, τα οικοσυστήματα και τον οικιστικό χώρο αναφοράς.
Επισήμανση κινδύνων στην ανάπτυξη των φυσικών οικοσυστημάτων .
Αξιολόγηση του τοπίου: επισήμανση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της ταυτότητας του τοπίου και των ενοτήτων του.
- Εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας του τοπίου.
- Επισήμανση μελλοντικών επιπτώσεων από ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
- Επεξεργασία μέτρων προστασίας και αποκατάστασης του τοπίου.
- Σχεδιασμός του χώρου.
- Εκπόνηση σχεδίου διαχείρισης του χώρου.
Για τη διασφάλιση αποτελεσματικών επιλογών στον πολεοδομικό σχεδιασμό υπαίθριων αστικών χώρων, είναι απαραίτητη η πλήρης κατανόηση των ιδιαίτερων αναγκών που υπάρχουν στις κατά τόπους κοινωνίες.
Για την επίτευξη και την απόκτηση της γνώσης αυτής είναι απαραίτητο να γίνει μια απογραφή και καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης.
Η ανάγκη για σημαντική αύξηση του αστικού πρασίνου με τη δημιουργία ελεύθερων χώρων και χώρων αναψυχής θεωρείται αδιαμφισβήτητη (Αποστολίδης, 1995). Οι ΟΤΑ είναι υπεύθυνοι για την δημιουργία χώρων πρασίνου ικανοποιητικού μεγέθους, κατάλληλα κατανεμημένων μέσα στον πολεοδομικό ιστό και σωστά οργανωμένων ώστε να εξυπηρετούν ποικιλία λειτουργιών και δραστηριοτήτων αναψυχής.
Στον σχεδιασμό των νέων χώρων πρασίνου θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται η οικολογική, η λειτουργική, η αισθητική, η ψυχολογική, η κοινωνική και η φυσιολογική προσέγγιση (Ανανιάδου-Ζαχαριάδου, 1979).
Υπαίθριοι αστικοί χώροι που παρουσιάζουν υψηλή ποιότητα ή παίζουν έναν ιδιαίτερο ρόλο στην τοπική κοινωνία, πρέπει να αναγνωρίζονται και να επισημαίνονται, έτσι ώστε να δοθεί μια προτεραιότητα στην προστασία και στη διαχείριση τους.
Όσον αφορά στους ανοιχτούς πράσινους χώρους και την υπαίθρια αναψυχή, οι άνθρωποι απολαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων εξωτερικών χώρων ανάλογα με την ηλικία, τη φυσική και νοητική κατάσταση τους.
Τα παιδιά χρειάζονται χώρο για δημιουργικά παιχνίδια, περιοχές που μπορούν να παίξουν.
Οι ενήλικες ενδιαφέρονται για περιπάτους σε γοργό ρυθμό, τρέξιμο ή ποδηλασία.
Τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι έχουν περιορισμένη ακτίνα δράσης και κινητικότητας για να επισκεφθούν χώρους πρασίνου μέσα στην πόλη.
Έτσι οι πόλεις καλούνται να καλύψουν πολλές διαφορετικές ανάγκες. Τελευταία υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στους συσχετισμούς μεταξύ των ευκαιριών για αναψυχή και της σωματικής και πνευματικής υγείας των ανθρώπων, καθώς και δυνατότητα επαφής με τη φύση.
Οι υπαίθριοι χώροι διαδραματίζουν ένα κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων στις πόλεις, συμβάλλοντας περαιτέρω στη βιώσιμη ανάπτυξη αυτών.
Βελτιώνουν την ποιότητα των πόλεων μέσω των αστικών αναπλάσεων και προσελκύουν την ίδρυση νέων δραστηριοτήτων, τονώνοντας έτσι την τοπική οικονομία.
Προάγουν την υγιεινή διαβίωση των κατοίκων, διότι παρέχουν τη δυνατότητα για φυσική άσκηση και δραστηριότητες, όπως περπάτημα, τρέξιμο, ποδηλασία, κ.α.
Καλλιεργούν την κοινωνική συναναστροφή, διότι οι πολίτες μπορούν εφόσον το επιθυμούν ή και παρακινηθούν να συμμετέχουν στο σχεδιασμό, τη διαχείριση και την προστασία των γειτονικών τους ανοικτών χώρων.
Ενισχύουν τη δια βίου εκπαιδευτική διαδικασία, φέρνοντας σε επαφή τους κατοίκους με τη φύση και τα στοιχεία που τη συνθέτουν.
Υποστηρίζουν την περιβαλλοντική σταθερότητα, δημιουργώντας ένα βιώσιμο περιβάλλον, μειώνοντας κυρίως την ατμοσφαιρική ρύπανση και το θόρυβο, τα οποία μπορούν να δημιουργήσουν ανυπόφορες και δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης. Εμπλουτίζουν και υποστηρίζουν την βιοποικιλότητα του αστικού ιστού (αστικού περιβάλλοντος).
Συνοψίζοντας θα μπορούσαμε να πούμε ότι, οι ανοιχτοί χώροι είναι αστικοί, υπαίθριοι, κοινόχρηστοι χώροι πρασίνου, που:
α) αποτελούν χώρους συλλογικούς, δημόσιας δραστηριότητας, χώρους επικοινωνίας,
β) προσφέρουν ευκαιρίες για κοινωνικές επαφές, συναντήσεις, γνωριμίες,
γ) φιλοξενούν μια ή περισσότερες δραστηριότητες στον ίδιο ή σε διαφορετικούς χρόνους,
δ) ενθαρρύνουν την ενεργή συμμετοχική δραστηριότητα των ατόμων με τρόπο διαφορετικό από αυτόν των κλειστών χώρων,
ε) αποτελούν χώρους ξεκούρασης και διαφορετικών ερεθισμάτων ,
στ) συμβάλλουν στην περιβαλλοντική εκπαίδευση,
ζ) ενθαρρύνουν την αίσθηση του προσανατολισμού μέσα στην πόλη,
η) μεταφέρουν την αίσθηση του ευρύτερου φυσικού τοπίου και προσφέρουν τη δυνατότητα επαφής με τα στοιχεία της φύσης.
Πρόταση Σχεδιασμού: Ένα τοπικό σχέδιο ανάπτυξης θα πρέπει να περιέχει:
- Πολιτικές σχετικά με τα πάρκα και τους κήπους
- Πολιτικές σχετικά με τους χώρους άθλησης
- Πολιτικές σχετικά με πλατείες και παιδικές χαρές
Για την ολοκλήρωση ενός προγράμματος δημιουργίας χώρων πρασίνου και αναψυχής απαιτείται σωστή διαχείριση των φυσικών διαθέσιμων πόρων της πόλης, όπως: υπάρχοντα και νέα περιαστικά δάση, πρανή δρόμων, ρέματα, μνημεία κ.λ.π. (Ισπικούδης, 1995).
Με βάση όσα αναφέρθηκαν παραπάνω κατά την γνώμη μας ο σχεδιασμός πρέπει να κινείται στους εξής άξονες:
1) Ανάδειξή του στρατοπέδου σε ένα δημοτικό πάρκο , έναν ανοιχτό αστικό, υπαίθριο κοινόχρηστο χώρο πρασίνου που θα αποτελέσει πόλο έλξης για την πόλη μας, αναβαθμίζοντας την ευρύτερη περιοχή. Θα είναι ένας χώρος ανοικτός που δεν θα αποκόπτεται από τον ιστό της πόλης, αλλά θα συνδέεται αρμονικά μαζί της.
2) Αξιοποίηση όλου του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος με εγκατάσταση σε αυτό υπηρεσιών, συλλόγων και άλλων φορέων, δημιουργία πολιτιστικού κέντρου. Δημιουργία αναψυκτηρίου, μικρού θεάτρου, γωνιάς ποίησης και λογοτεχνίας και οργανωμένου σύγχρονου παιδότοπου.
3) Ενιαιοποίηση του χώρου του στρατοπέδου και των δράσεων που θα επιλεχθούν εκεί με τον χώρο αναψυχής στα δύο ποτάμια (μέσω της κατασκευής κατάλληλου μονοπατιού), με την κεντρική πλατεία (μέσω άξονα πεζοδρόμων) , με τον ιερό ναό Αγίου Αντωνίου Γρίβας, (μέσω μονοπατιού).
4) Δημιουργία εντός του χώρου, διαδρομών περιπάτου, ποδηλατοδρόμου και χώρων άθλησης μικρής κλίμακας (γήπεδα βόλεϊ,5χ5 κ.λ.π.)με αποφυγή όσο είναι δυνατόν των σκληρών στοιχείων(τσιμέντο κ.λ.π.)
5) Αξιοποίηση των τρεχούμενων νερών που είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της Γουμένισσας και σηματοδοτούν και την ιδιαιτερότητά της. Αξιοποίηση του αρδευτικού δικτύου αλλά και ξεχωριστή μεταφορά νερού από το ρέμα Γρίβας. Το νερό αφού θα εμπλουτίζει μια τεχνητή λίμνη με μικρές πεζογέφυρες, νούφαρα κ.α. εντός του χώρου του στρατοπέδου , μέσω κατασκευής πέτρινης κοίτης σε στυλ καταρράκτη, θα διανύει την απότομη βορεινή πλευρά προς τον χώρο δασικής αναψυχής στα δύο ποτάμια και θα καταλήγει πάλι στο κυρίως ρέμα.
6) Εξασφάλιση σύνδεσης του χώρου με άλλες σημαντικές δραστηριότητες της πόλης, όπως Λαογραφικό μουσείο, οινοποιεία και δρόμους του κρασιού κ.λ.π. Εξασφάλιση διαμπερούς κυκλοφορίας.
7) Η ανέγερση πιθανόν νέων κτιριακών εγκαταστάσεων πρέπει να είναι η ελάχιστη δυνατή (ανώτερο ποσοστό κάλυψης το 10% της συνολικής έκτασης).
8 Οργανωμένη φύτευση με είδη υψηλής βλάστησης της περιοχής του Πάικου κατά πρώτο λόγο, που θα εξασφαλίζει προστασία από τον ήλιο και τον αέρα. Δημιουργία φυτικών φρακτών με κατάλληλα είδη (λιγούστρο, πυξάρι πικροδάφνες κ.λ.π.) για την οριοθέτηση των διαδρομών περιπάτου. Δημιουργία ανθόκηπων και βραχόκηπων σε κατάλληλες θέσεις. Μικρού βοτανικού κήπου.
9) Να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των δημοτών, στον σχεδιασμό, οργάνωση και λειτουργία των πράσινων χώρων έτσι ώστε οι ιδιότητες και χρήσεις των πάρκων στην πόλη να μην είναι αποτέλεσμα μόνο της οικολογίας του περιβάλλοντος αλλά και των απαιτήσεων και αναγκών των δημοτών που ζουν στην πόλη. Με αποτέλεσμα ο σχεδιασμός του πάρκου να μην γίνεται μόνο από τον Δήμο αλλά και από την ενεργή συμμετοχή των δημοτών.
10) Να διασφαλιστεί ότι η πρόσβαση στο χώρο θα είναι ελεύθερη για όλους τους πολίτες, χωρίς καμιά εμπορευματοποίηση των χρήσεών του.
Προϋποθέσεις επιτυχίας του σχεδιασμού
Για να επιτύχει ο οποιοσδήποτε σχεδιασμός του χώρου πρώτη προϋπόθεση είναι η έγκριση τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου και εκπόνηση σχετικής πολεοδομικής μελέτης και μελέτη πράξης εφαρμογής, και στη συνέχεια η εκπόνηση όλων των άλλων μελετών που θα χρειαστούν.
Η ειδική μελέτη προστασίας πρέπει να περιλαμβάνει:
- Απογραφή περιβάλλοντος: συλλογή δεδομένων για το φυσικό περιβάλλον, τα οικοσυστήματα και τον οικιστικό χώρο αναφοράς.
- Επισήμανση κινδύνων στην ανάπτυξη των φυσικών οικοσυστημάτων .
- Αξιολόγηση του τοπίου: επισήμανση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της ταυτότητας του τοπίου και των ενοτήτων του.
- Εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας του τοπίου.
- Επισήμανση μελλοντικών επιπτώσεων από ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
- Επεξεργασία μέτρων προστασίας και αποκατάστασης του τοπίου.
- Σχεδιασμός του χώρου.
- Εκπόνηση σχεδίου διαχείρισης του χώρου.
Κέντρο κράτησης λαθρομεταναστών……
Έπρεπε να περιέλθει στη δικαιοδοσία του δήμου από τη στιγμή που έκλεισε . Ίσως στην προκειμένη περίπτωση δεν ισχύει η λαϊκή παροιμία – κάλιο αργά , παρά ποτέ – διότι απλά το πήραμε την χειρότερη περίοδο, ώστε να μην υπάρχουν οι απαραίτητοι πόροι προς αξιοποίηση του στρατοπέδου .
Πάραυτα ανήκει πλέον στο δήμο και δή στη Γουμένισσα . Το ότι δεν παρέχονται οι απαραίτητοι πόροι δεν σημαίνει ότι πρέπει να συνεχιστεί η επαίσχυντη απαξίωση του στρατοπέδου , που ήδη έχει ρημάξει . Άπαντες είναι υπεύθυνοι να αναβιβάσουν άμεσα τον εν λόγω χώρο σε αξιοπρεπή επίπεδα . Τις λύσεις ας τις προσφέρουν οι επιστήμονες . Την εργασία είναι υποχρεωμένοι να παράσχουν όλοι . Οι κυβερνώντες στο Πολύκαστρο να χρηματοδοτήσουν κατά το δυνατόν περισσότερο την ανάπλαση του χώρου και στο συνολό τους οι τοπικές υπηρεσίες και φορείς να εργαστούν για την αναβάθμιση του . Ο δασάρχης , και μπράβο του , πρότεινε κάποιες λύσεις που και δεν απαιτούν τεράστια κονδύλια και αν εργαστούν αυτοί που πρέπει θα επανέλθει το στρατόπεδο σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο .
Ας είμαστε ρεαλιστές . Την ώρα που βουλιάζει όλη η χώρα η γκρίνια για έλλειψη χρημάτων προς αναμόρφωση του στρατοπέδου δεν οδηγεί πουθενά . Ταυτόχρονα η συνεχής απάθεια και απραξία απλά επιδεινώνει το πρόβλημα . Ας ξεκινήσουν λοιπόν οι ιθύνοντες να δουλεύουν με τις δυνάμεις που διαθέτουν και ταυτόχρονα ας παλέψουν για την ανεύρεση των απαραίτητων πόρων .
Επίσης πρέπει να τονίσουμε ότι στην συγκεκριμένη εκδήλωση δεν παρευρέθησαν , παρά του ότι απο όσο γνωρίζω έλαβαν πρόσκληση , ούτε ο Ζησάκος με την νεολαία του , ούτε η Λιάρτση με τις αναπτυξιακές της ιδέες , ούτε οι σοσιαλισταράδες Δραγανιδαίοι . Πήγαν οι Λαπορδαίοι όμως για να δηλώσουν παρόν και να βγούνε φωτογραφίες . Γράψανε και οι χίτες στο τέλος προτείνοντας να γίνει κέντρο υποδοχής λαθρομεταναστών . Μάλλον ο διάολος τελείωσε τις δουλειές που είχε σε εκκρεμότητα και αποφάσισε να γαμήσει τα παιδιά του . Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται περίτρανα ότι δεν είμαστε τίποτα παραπάνω από μια μικρογραφία – κακέκτυπο της Ελληνικής-μνημονιακής πραγματικότητας .
ΑΕ ΔΟΥΛΕΨΤΕ ΡΕ